Cá trắm cỏ là một đối tượng nuôi thủy sản nước ngọt có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên để đảm bảo cho việc nuôi cá trắm cỏ thành công thì yếu tố quản lý dịch bệnh trên cá trắm cỏ và biện pháp phòng trị bệnh cá trắm cỏ đóng vai trò quan trọng bậc nhất đem lại thắng lợi cho người chăn nuôi. Các bệnh thường gặp ở cá trắm cỏ: Bệnh xuất huyết do virus ở cá trắm cỏ, Bệnh đốm đỏ (viêm ruột) ở cá trắm cỏ, Bệnh nấm thủy mi ở cá trắm cỏ, Bệnh trùng mỏ neo ở cá trắm cỏ, bệnh trùng quả dưa ở cá tắm cỏ, bệnh trùng bánh xe ở cá trắm cỏ, bệnh trùng quả dưa ở cá trắm cỏ, bệnh rận cá trắm cỏ, bệnh thối mang ở cá trắm cỏ, bệnh lở loét ở cá trắm cỏ…
1. Bệnh xuất huyết do virus ở cá trắm cỏ
Tác nhân gây bệnh: Do virus có dạng Reovirus.
Dấu hiệu bệnh lý:
* Dấu hiệu bên ngoài: Da cá có màu tối sẫm, cá nổi lờ đờ trên tầng mặt. Khi có hiện tượng chết mắt cá loà và xuất huyết, mang nhợt nhạt, nắp mang, vây xuất huyết. Thấy triệu chứng hậu môn đỏ.
* Dấu hiệu bên trong: Bóc da cá bị bệnh nhìn thấy cơ đỏ xuất huyết, bệnh nặng cơ toàn thân xuất huyết đỏ tơi .
– Cơ quan nội tạng: Ruột sưng huyết, ruột cục bộ hoặc toàn bộ xuất huyết màu đỏ sẫm, trong ruột không có thức ăn, gan xuất huyết không có màu trắng. xoang bụng xuất huyết
– Cá mặc bệnh này trong vòng 5 – 7 ngày có thể chết 60 – 80%, có ao chết 100% lượng cá.
– Bệnh thường xảy ra vào cuối xuân, đầu hè (tháng 3 đến tháng 5) và mùa thu tháng 7 đến tháng 10
Bệnh xuất huyết do virus Reovirus ở cá trắm cỏ
Phòng trị bệnh xuất huyết do virus ở cá trắm cỏ: Áp dụng phương pháp tổng hợp quản lý tốt nguồn nước định kỳ sát khuẩn bằng IODINE, FBK sau sát khuẩn có thể dùng NITROGEN, NB25, AQUA để gây lại các chủng vi sinh vật, cải tạo chất lượng nước. Định kỳ có thể trộn Vitamin C, chất điện giải và men tiêu hóa cho cá ăn để nâng cao sức khỏe cho đàn cá vào cuối tháng 2 và tháng 5 âm lịch có thể trộn một trong những loại thuốc sau: RIFATO, NORLOX 40, AMCOCIP, DOFI, CFD hoặc Tiên Đắc Tỏi… vào thức ăn để cho cá ăn
Trị bệnh:
– Khi cá bị bệnh ở dạng mãn tính
+ Dùng các thuốc sát trùng mạnh như FBK, IODINE hoặc TCCA, Clorine để tạt đều khắp ao nhằm tiêu diệt các vi khuẩn phòng các bệnh kế phát.
– Khi cá bị bệnh ở dạng cấp tính
+ Kéo cá thu bắt cá trắm chưa có biểu hiện bệnh và nuôi cách ly ở ao khác
+ Giữ toàn bộ cá và nước ở trong ao, dùng thuốc khử trùng mạnh như FBK, IODINE hoặc TCCA, Clorine khử trùng toàn bộ ao
*Lưu ý: Khi sử dụng các thuốc sát khuẩn nên bật quạt khí để cá khỏe tránh mất oxy hòa tan và thuốc được trộn đều vào ao
+ Cho cá ăn thuốc RIFATO, NORLOX 40, AMCOCIP, DOFI, CFD hoặc Tiên Đắc Tỏi… Mỗi đợt cho ăn 5-7 ngày liên tục. Liều lượng: cá giống 3-5g thuốc/1kg thức ăn /1 ngày chia 2 bữa. Cá thịt 4g/1 kg thức ăn/ 1 ngày chia 2 bữa.
– Cho cá ăn thêm Vitamin C, Dopa Fish cho cá ăn liên tục trong 1 tháng.
Bệnh xuất huyết do virus gây thiệt hại lớn trên cá trắm cỏ
2. Bệnh đốm đỏ (viêm ruột) ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Do các loài vi khuẩn Aeromonas gây ra
Dấu hiệu bệnh lý:
– Cá kém ăn hoặc bỏ ăn, nổi lờ đờ trên mặt nước. Da có đổi màu tối không có ánh bạc, cá mất nhớt, khô ráp, hậu môn viêm đỏ lồi ra ngoài. Xuất hiện các đốm xuất huyết màu đỏ trên thân, các gốc vây, quanh miệng, mặt lồi đục, xuất huyết, bụng trướng to, xơ vây, tia vây cụt dần.
– Giải phẫu nội tạng: Gan tái nhợt, mật màu sắc đen sẫm, thận nhũn, tuyến sinh dục, bóng hơi đều xuất huyết. Ruột không có thức ăn, có thể chứa đầy hơi hoặc xuất huyết hoại tử. Xoang bụng có nhiều dịch nhờn hôi thối.
– Tỷ lệ chết có thể lên tới 50- 70% tổng đàn cá trong ao.
Phòng bệnh: Áp dụng phương pháp tổng hợp quản lý tốt nguồn nước định kỳ sát khuẩn bằng IODINE, FBK sau sát khuẩn có thể dùng NITROGEN, NB25, AQUA để gây lại các chủng vi sinh vật, cải tạo chất lượng nước. Định kỳ có thể trộn Vitamin C, chất điện giải và men tiêu hóa cho cá ăn để nâng cao sức khỏe cho đàn cá vào cuối tháng 2 và tháng 5 âm lịch có thể trộn một trong những loại thuốc sau: RIFATO, NORLOX 40, AMCOCIP, DOFI, CFD hoặc Tiên Đắc Tỏi… vào thức ăn để cho cá ăn.
Trị bệnh
– Dùng các thuốc sát trùng mạnh như FBK, IODINE hoặc TCCA, Clorine… để tạt đều khắp ao nhằm tiêu diệt các ổ vi khuẩn có trong ao nuôi.
*Lưu ý: Khi sử dụng các thuốc sát khuẩn nên bật quạt khí để cá khỏe tránh mất oxy hòa tan và thuốc được trộn đều vào ao
– Cho cá ăn thức ăn trộn thuốc trị bệnh: Có thể trộn một trong những loại thuốc sau: RIFATO, NORLOX 40, AMCOCIP, DOFI, CFD hoặc Tiên Đắc Tỏi… vào thức ăn để cho cá ăn liên tục từ 5-7 ngày theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Cho cá ăn thêm Vitamin C, Dopa Fish cho cá ăn liên tục trong 1 tháng.
- Bệnh nấm thuỷ mi ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Là một số giống nấm như: Leptolegnia, Aphanomices, Sarolegnia, Achlya.
Dấu hiệu bệnh lý: Trên da cá lúc đầu có các vùng trắng xám, đó là các sợi nấm nhỏ mềm; sau đó nấm phát triển thành các búi trắng như bông.
Phòng và trị bệnh
Phòng bệnh: Giữ môi trường nước trong sạch ổn định, định kỳ sát khuẩn nguồn nước, quản lý tốt đàn cá giúp cá khỏe mạnh tránh xây sát
Trị bệnh
* Dùng thuốc diệt nấm cho cá
Đối với cá bệnh, có thể dùng một số hóa chất để trị bệnh nấm thủy mi: Methylen 2 – 3g/m3, KMnO4 1 – 2g/m3 và lặp lại 2 lần trong 1 tuần
Cho cá ăn thêm Vitamin C, Dopa Fish cho cá ăn liên tục trong 1 tháng.
- Bệnh trùng bánh xe ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Là trùng bánh xe thuộc giống Trichodina, Trichodinella, Tripartiella.
Dấu hiệu bệnh lý: Cá bệnh bơi lội không định hướng, nổi từng đàn trên mặt nước, da màu xám. Cá bị bệnh nhẹ sẽ ngứa ngáy, gầy yếu. Cá bị bệnh nặng trên thân có nhiều nhớt màu trắng đục, mang bạc trắng, sau đó chết. Tất cả các loại đều dễ mắc bệnh này.
Mùa cá dễ mắc bệnh: xuân và thu, gây hại lớn cho cá hương và cá giống.
4.3 Phòng bệnh: Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp.
4.4 Trị bệnh:
– Thay nước: Nếu có điều kiện nên thay toàn bộ nước trong ao đồng thời khử trùng nước thay.
– Tắm cá bằng sản phẩm Tolamin hoặc trong dung dịch formalin 200 – 300ml/m3, CuSO4 0.3-0.5g/m3 trong vòng 30 – 60 phút
5. Bệnh Trùng quả dưa (Bệnh đốm trắng) ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Là loài trùng qủa dưa Ichthyophthirius multifiliis.
Dấu hiệu bệnh lý: Cá bệnh bơi nổi thành từng đàn trên mặt nước, quẫy nhiều do ngứa ngáy. Trên da, mang, vây của cá có nhiều trùng bám thành các hạt lấm tấm rất nhỏ màu trắng đục có thể nhìn thấy được bằng mắt thường rất rõ. Da mang cá bị bệnh có nhiều nhợt, màu sắc nhợt nhạt. Khi đã quá yếu cá chỉ còn ngoi đầu lên để thở, đuôi bất động cắm đầu xuống nước.
Mùa mắc bệnh: Đầu mùa xuân và mùa đông.
Nhiệt độ 25 – 260C rất thích hợp cho trùng phát triển.
Phòng bệnh: Áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp.
Trị bệnh: Dùng Tolamin hòa tan vào nước tạt đều xuống ao mỗi tuần 2 lần với nồng độ 1g/m3 làm liên tục từ 4-5 lần
6. Bệnh trùng mỏ neo ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Là trùng mỏ neo thuộc giống Leronaea.
Dấu hiệu bệnh lý: Cá bệnh bơi lội không bình thường, chậm chạp, kém ăn, dị hình. Trên cơ thể cá có các vết nhỏ màu đỏ.
Phòng bệnh: Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp. Trước khi thả cá nên dùng Fish Clear theo liều lượng 500ml/ 4000-5000m3 để diệt ấu trùng của trùng mỏ neo có trong ao.
Trị bệnh:
– Thay nước: Nếu có điều kiện nên thay toàn bộ nước trong ao đồng thời khử trùng nước thay.
– Tắm cho cá bằng thuốc Fish Clear theo liều hướng dẫn trên hộp
Quản lý tốt bệnh trùng mỏ neo trên cá trắm cỏ đem lại hiệu quả kinh tế cao trong chăn nuôi
7. Bệnh rận cá ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Là rận cá thuộc giống Argulus.
Dấu hiệu bệnh lý: Cá ngứa ngáy, bơi lung tung không định hướng, bắt mồi giảm.
Hầu hết các loại cá nuôi đều dễ mắc bệnh này.
Phòng bệnh: Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp
Trị bệnh: Tắm cho cá bệnh bằng thuốc tím KMnO4 với nồng độ 10 g/m3 trong vòng 30 phút. Hoặc Fish Clear theo liều hướng dẫn trên hộp
– Thay nước: Nếu có điều kiện nên thay toàn bộ nước trong ao đồng thời khử trùng nước thay.
8. Bệnh thối mang ở cá trắm cỏ
Tác nhân gây bệnh: Do vi khuẩn dạng sợi Myxococcuspiscicolas gây nên
Dấu hiệu bệnh lý
Các tia mang thối nát, có dính bùn, lớp biểu bì phía trong lớp mang sưng huyết. Các tế bào tổ chức mang bị thối nát ăn mòn dần và xuất huyết.
– Bệnh thường xuất hiện vào mùa xuân, đầu hè và mùa thu. Bệnh thường xuất hiện ở đối tượng nuôi là cá lồng, cá ao nuôi có nhiều bùn hữu cơ.
Phòng bệnh: Áp dụng biện pháp phòng bệnh tổng hợp.
Trị bệnh
– Đối với cá giống dùng phương pháp tắm trong 1h
+ Oxytetracilline nồng độ 20 – 50 g/m3 nước
+ Streptomycine nồng độ 20 – 50g/m3 nước.
- Đối với cá thịt có thể trộn một trong những loại thuốc sau: RIFATO, NORLOX 40, AMCOCIP, DOFI, CFD hoặc Tiên Đắc Tỏi… vào thức ăn để cho cá ăn liên tục từ 5-7 ngày theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Đồng thời sát khuẩn môi trường nước nuôi bằng FBK, hoặc Iodine
9. Hội chứng lở loét ở cá trắm cỏ:
Tác nhân gây bệnh: Do nấm Alphanomyces Invadan phát triển len lỏi ăn sâu vào trong thịt cá.
Ngoài ra còn có những tác nhân gây bệnh cơ hội khác như: virus, vi khuẩn, ký sinh trùng.
Dấu hiệu bệnh lý: Trên thân cá bệnh có các vết lở loét ăn rất sâu vào cơ thể và gây cho cá chết đồng loạt.
Phòng bệnh: Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp.
Trị bệnh: Dùng các thuốc sát trùng mạnh như FBK, IODINE hoặc TCCA, Clorine… để tạt đều khắp ao nhằm tiêu diệt các ổ vi khuẩn có trong ao nuôi.
