Tác dụng của Vitamin C trong nuôi trồng thủy sản là vô cùng quan trọng. Cá và giáp xác không thể tự tổng hợp vitamin C do thiếu enzyme gluconolactone oxidase. Vì vậy, chúng phải hấp thu vitamin C từ thức ăn. Vitamin C giúp tạo collagen, kích thích miễn dịch, tăng sức đề kháng và khả năng thích nghi môi trường. Đặc biệt ở giai đoạn ấu trùng, nhu cầu vitamin C cao hơn để tăng trưởng và sống sót tốt hơn.
Biểu hiện thiếu Vitamin C ở tôm cá Thiếu vitamin C gây dị tật xương, xuất huyết ở vây, miệng, mắt, vẹo xương sống và giảm miễn dịch. Ở tôm, màu cơ thể chuyển đen, thường gọi là bệnh chết đen. Những biểu hiện này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả nuôi trồng.
Tác dụng của Vitamin C trong nuôi trồng thủy sản
Tăng sức đề kháng và miễn dịch Bổ sung vitamin C giúp cá chống lại vi khuẩn như Edwardsiella tarda hoặc virus Vibrio harveyi. Với tôm bố mẹ, vitamin C còn giúp tăng tỷ lệ nở và sức sống của ấu trùng.
Cải thiện tăng trưởng và sinh sản Nhiều nghiên cứu cho thấy vitamin C giúp cải thiện tốc độ sinh trưởng, giảm tỷ lệ dị hình và nâng cao chất lượng sinh sản ở nhiều loài cá như cá hồi, cá mú, cá chẽm…
Các dạng Vitamin C và tính bền trong thức ăn
So sánh hiệu quả các dạng vitamin C
- Tinh thể (C-crystallize): Dễ mất hoạt tính khi gia nhiệt.
- Dạng bọc (C-coat): Chống oxy hóa tốt, nhưng kháng nhiệt tùy loại.
- Dẫn xuất phosphate hoặc sulfate (C-PO4, C-SO4): Bền nhất, hiệu quả cao, ít hao hụt trong bảo quản và chế biến.
H3: Kết quả nghiên cứu về độ ổn định của Vitamin C C dạng bọc chỉ mất 13,8% sau 60 phút ngâm trong nước, so với 33,5% ở dạng tinh thể. Sau 3 tháng bảo quản, C bọc mất 24%, trong khi C tinh thể mất tới 60%. Vitamin C dẫn xuất phosphate cũng cho kết quả ổn định vượt trội.
H2: Liều lượng và nhu cầu vitamin C của tôm cá
H3: Liều khuyến nghị theo loài
- Cá giống: 25–50 mg/kg thức ăn
- Cá chép: 30–50 mg/kg
- Cá nheo Mỹ: 60 mg/kg
- Cá hồi: 100–150 mg/kg
- Tôm biển: 200 mg/kg
Liều khuyến nghị trong nuôi thực tế Người nuôi nên bổ sung định kỳ vitamin C trong 3–5 ngày/tháng. Khi môi trường thay đổi hoặc có dịch bệnh, liều khuyến nghị từ 500–1000 mg/kg thức ăn, tùy theo dạng vitamin C sử dụng.
Tác động của thiếu vitamin C đến tôm cá
Thiếu vitamin C gây tổn thương mô sụn, xuất huyết, giảm miễn dịch và tăng tỷ lệ chết. Cá bị thiếu vitamin C thường có xương vẹo, giảm sắc tố, chậm phát triển. Tôm cá giai đoạn giống đặc biệt nhạy cảm với thiếu hụt vitamin C, ảnh hưởng đến tỷ lệ sống và sinh trưởng.
Lưu ý khi chọn loại vitamin C trong nuôi thủy sản Người nuôi cần cân nhắc điều kiện nuôi, chi phí và mục đích sử dụng để chọn loại vitamin C phù hợp:
- Nếu thức ăn chế biến công nghiệp: nên dùng dạng kháng nhiệt (dẫn xuất phosphate).
- Nếu bổ sung trực tiếp tại trại nuôi: có thể dùng dạng bọc với ethylcellulose.
Kết luận Vitamin C là dưỡng chất vi lượng không thể thiếu trong nuôi trồng thủy sản. Sử dụng đúng loại và liều lượng vitamin C giúp cải thiện sức khỏe, đề kháng và hiệu quả sản xuất tôm cá. Nhà sản xuất và người nuôi cần phối hợp chọn lựa hợp lý để đạt hiệu quả tối ưu.
