Nghiên cứu được thực hiện trên 86 mẫu cá tra giống thu từ sông Rạch Ngỗng, TP. Cần Thơ. Các mẫu được kiểm tra dấu hiệu bệnh lý và soi tươi ký sinh trùng bằng kính hiển vi để xác định các nhóm ký sinh trùng trên cá tra tự nhiên.
1. Phương pháp kiểm tra
-
Ngoại ký sinh: Lấy nhớt từ da, vây, mang cá; ép tiêu bản và quan sát dưới kính hiển vi (10–40X).
-
Nội ký sinh: Lấy dịch ruột, dạ dày, thực hiện tương tự như ngoại ký sinh.
2. Các chỉ số phân tích
-
Tỷ lệ nhiễm (TLN) = (Số cá nhiễm / tổng số cá kiểm tra) × 100
-
Cường độ nhiễm (CĐN) = Số lượng ký sinh trùng / cơ quan kiểm tra
II. Kết quả phát hiện ký sinh trùng trên cá tra tự nhiên
1. Dấu hiệu bên ngoài
Phần lớn cá không có biểu hiện bệnh lý rõ rệt. Tuy nhiên, kiểm tra soi tươi cho thấy nhiều cá bị nhiễm ký sinh trùng ở da, mang, dạ dày và ruột.
2. Thành phần ký sinh trùng
Tổng cộng phát hiện 8 giống ký sinh trùng, chia thành 2 nhóm:
-
Nhóm nội ký sinh: Myxobolus, Ichthyonyctus, Protoopalina, Bucephalopsis
-
Nhóm ngoại ký sinh: Henneguya, Trichodina, Dactylogyrus, Gyrodactylus
III. Nhóm ký sinh trùng ngoại ký sinh
1. Nhóm nguyên sinh động vật (Protozoa)
Gồm 3 giống chính:
-
Myxobolus: Ký sinh ở da với tỷ lệ nhiễm cao nhất (61,6%)
-
Henneguya: Xuất hiện trên mang
-
Trichodina: Nhiễm cao nhất ở mang, lên đến 79,4%
2. Nhóm sán lá đơn chủ
-
Dactylogyrus (sán 16 móc) và Gyrodactylus (sán 18 móc) thường ký sinh trên mang cá tra.
-
Mật độ nhiễm thấp, nhưng xuất hiện ổn định trong nhiều mẫu.
IV. Nhóm ký sinh trùng nội sinh
1. Myxobolus
-
Là giống có phổ ký sinh rộng nhất: xuất hiện ở da, mang và ruột.
-
Tạo bào nang trong ruột cá, gây ảnh hưởng đến tiêu hóa.
2. Các loài khác
-
Ichthyonyctus và Protoopalina: Ký sinh nhiều nhưng không gây hại trực tiếp; làm bệnh nặng hơn nếu cá bị viêm ruột.
-
Bucephalopsis: Là giống sán lá song chủ có tỷ lệ nhiễm cao nhất trong nhóm nội ký sinh.
V. Kết luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy cá tra tự nhiên tại khu vực Rạch Ngỗng bị nhiễm nhiều giống ký sinh trùng khác nhau, trong đó:
-
5 giống ký sinh ở da, mang
-
4 giống ký sinh trong ruột, dạ dày
-
Myxobolus là giống có khả năng ký sinh cả ở ngoài và trong cơ thể
Mặc dù nhiều cá nhiễm ký sinh trùng, phần lớn cá vẫn khỏe mạnh và không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt. Tuy nhiên, sự hiện diện của các giống ký sinh trùng này là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ cho sức khỏe cá khi điều kiện môi trường thay đổi.
