Theo dõi sức khỏe tôm là công việc không thể bỏ qua trong suốt quá trình nuôi. Việc quan sát tôm thường xuyên giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất ổn, từ đó xử lý kịp thời, hạn chế rủi ro, giảm thiểu thiệt hại. Người nuôi có thể dựa vào quan sát trực tiếp trong ao và gián tiếp qua lượng thức ăn tiêu thụ hoặc kết quả xét nghiệm mẫu tôm để đánh giá.
Các yếu tố cần chú ý khi theo dõi sức khỏe tôm
1. Tỷ lệ sống của tôm nuôi
Tỷ lệ sống phụ thuộc vào chất lượng giống, điều kiện môi trường và cách chăm sóc. Thông thường, tỷ lệ sống sẽ giảm dần theo từng giai đoạn. Người nuôi có thể sử dụng nhá để ước tính số lượng tôm sống trong ao. Với tôm lớn hơn, có thể dùng chài để kiểm tra.
Nếu phát hiện tôm chết trong nhá hoặc dưới đáy ao, cần kiểm tra ngay để có phương án xử lý phù hợp. Tỷ lệ sống đạt yêu cầu thường là:
-
Sau 30 ngày: 95%
-
Sau 60 ngày: 90%
-
Sau 90 ngày: 85%
-
Sau 120 ngày: 80%
Trường hợp tỷ lệ rớt đáy từ 25% đến 30%, nên tiến hành thu hoạch sớm để hạn chế tổn thất.
2. Tốc độ tăng trưởng của tôm
Tôm có tốc độ tăng trưởng tốt khi sau 30, 60 và 90 ngày nuôi đạt kích cỡ lần lượt 400, 80 và 50 con/kg. Nếu tăng trưởng chậm, cần xem xét lại:
-
Chất lượng con giống ban đầu
-
Điều kiện môi trường nước
-
Dấu hiệu bệnh còi hoặc nhiễm bệnh
3. Hoạt động bắt mồi của tôm
Hoạt động bắt mồi là chỉ số phản ánh tình trạng sức khỏe rõ ràng. Nếu không phải thời điểm lột xác mà tôm đột ngột bỏ ăn, lượng thức ăn không ổn định thì cần kiểm tra:
-
Chất lượng nước
-
Tình trạng đáy ao
-
Tình trạng sức khỏe của tôm
Khi ao được điều chỉnh phù hợp, tôm sẽ bắt mồi trở lại và phát triển bình thường.
4. Hành vi bơi lội
Tôm khỏe mạnh sẽ phản xạ nhanh và bơi mạnh khi có tác động từ bên ngoài. Các dấu hiệu bất thường có thể bao gồm:
-
Bơi lờ đờ, mất phương hướng
-
Bơi xoắn vặn như lò xo
-
Dạt bờ, nổi đầu
Tôm bơi thành đàn quanh bờ ao có thể do đói hoặc đáy ao bị ô nhiễm. Khi gặp hiện tượng này, nên kiểm tra và xử lý ngay để tránh bùng phát dịch bệnh.
Quan sát các cơ quan và biểu hiện bất thường
1. Đường ruột, phân và gan tụy
Tôm khỏe có đường ruột đầy thức ăn, phân có màu đồng nhất với thức ăn. Nếu phân có màu khác, nhớt hoặc đứt đoạn, có thể là dấu hiệu bất ổn.
Tuyến gan tụy là cơ quan quan trọng, có thể quan sát bằng mắt thường. Gan tụy khỏe có màu tươi sáng, đầy đặn. Nếu gan có màu nhạt, teo nhỏ, sưng to hoặc hoại tử là dấu hiệu đáng lo.
2. Biểu hiện bệnh lý bên ngoài
Quan sát thường xuyên giúp phát hiện những dấu hiệu bệnh tôm như:
-
Thay đổi màu sắc thân
-
Tổn thương ở vỏ, mang, giáp đầu ngực
-
Biến dạng phụ bộ hoặc đuôi
Những thay đổi nhỏ này là chỉ dấu cho thấy sức khỏe tôm đang suy giảm, cần can thiệp sớm.
Thời điểm theo dõi sức khỏe tôm hiệu quả
Để đánh giá chính xác, nên quan sát tôm vào buổi sáng sớm hoặc khi cho ăn. Đây là lúc tôm hoạt động nhiều, dễ phát hiện các biểu hiện bất thường. Khi nghi ngờ tôm bị bệnh, cần:
-
Thu mẫu ngay để xét nghiệm
-
Liên hệ cán bộ kỹ thuật hoặc cơ quan quản lý dịch bệnh địa phương để được tư vấn và xử lý kịp thời
Việc theo dõi sức khỏe tôm thường xuyên là yếu tố then chốt giúp người nuôi giảm thiểu rủi ro và duy trì hiệu quả sản xuất. Đừng đợi đến khi tôm có biểu hiện nặng mới can thiệp – phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh.
