Cà Mau hiện có hơn 278.600 ha nuôi tôm mặn, lợ với nhiều mô hình như: siêu thâm canh, thâm canh, bán thâm canh… Trong đó, nuôi tôm siêu thâm canh đang phát triển mạnh nhờ năng suất cao, hiệu quả ổn định và tiềm năng xuất khẩu lớn.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy vẫn còn nhiều nỗi lo về quy hoạch, hạ tầng, vốn, môi trường. Nếu không có giải pháp quản lý đồng bộ và quyết liệt, ngành tôm khó phát triển bền vững.
Những tín hiệu tích cực từ mô hình nuôi siêu thâm canh
Năng suất và hiệu quả vượt trội
Ban đầu, mô hình này bị nghi ngờ do chi phí đầu tư cao và yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt. Nhưng sau vài năm, nhiều hộ nuôi đã thành công, đạt 20–50 tấn/ha/vụ, tỷ lệ thành công trên 80%.
Tính đến quý I/2018, toàn tỉnh đã có khoảng 1.450 ha nuôi siêu thâm canh với gần 1.200 hộ tham gia. Địa phương triển khai mạnh gồm Đầm Dơi, Cái Nước, Phú Tân…
Đáp ứng tốt nhu cầu nguyên liệu chế biến
Mô hình này giúp ổn định nguồn nguyên liệu sạch cho các nhà máy chế biến xuất khẩu, tăng giá trị sản xuất và đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu thủy sản của tỉnh.
Thách thức khi phát triển tự phát
Quy hoạch chưa đồng bộ
Nhiều vùng nuôi tự phát, nhỏ lẻ, thiếu hạ tầng đồng bộ khiến khó kiểm soát môi trường, năng lượng không ổn định, thiếu vốn đầu tư, người dân chưa được tập huấn bài bản.
Môi trường vùng nuôi bị đe dọa
Một số hộ nuôi xử lý nước thải không đạt chuẩn, xả thải tự do, khoan nước ngầm tràn lan. Thức ăn, giống tôm, vật tư bán không qua kiểm soát dẫn đến nguy cơ ô nhiễm cao.
Mục tiêu phát triển và quy hoạch bền vững
Kế hoạch và chỉ tiêu cụ thể
Theo đề án đến 2030:
-
Diện tích tôm siêu thâm canh: 2.000 ha
-
Năng suất trung bình: 23 tấn/ha/năm
-
Kim ngạch xuất khẩu: 4 tỷ USD
Để đạt mục tiêu, cần đẩy mạnh liên kết chuỗi, đầu tư hạ tầng, kiểm soát chất lượng đầu vào và bảo vệ môi trường.
Giải pháp bảo vệ môi trường và an toàn dịch bệnh
Hệ thống xử lý phải đạt chuẩn
Nước thải, chất thải phải qua xử lý triệt để. Diện tích ao chứa phải hợp lý. Cần kiểm tra chặt chẽ việc khai thác nước ngầm và nguồn giống, thức ăn…
Quản lý vùng nuôi tập trung
Hạn chế mô hình nuôi ngoài quy hoạch. Các địa phương phải kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để đảm bảo an toàn vùng nuôi.
Điều kiện cần và đủ để nuôi tôm siêu thâm canh bền vững
Yếu tố cần:
-
Vùng nuôi tập trung, gần đường giao thông, có điện ổn định
-
Nguồn nước sạch, không ô nhiễm
-
Đất phù hợp, đủ diện tích bố trí ao xử lý
Điều kiện đủ:
-
Có tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ
-
Cung ứng đầu vào đảm bảo chất lượng
-
Người nuôi được đào tạo bài bản
Đề xuất giải pháp cụ thể từ tỉnh và ngành
-
Đề xuất Trung ương chính sách quản lý đất phù hợp, ưu tiên vùng nuôi tập trung
-
Rà soát, điều chỉnh quy hoạch thủy lợi, tránh lãng phí
-
Hỗ trợ vốn, kỹ thuật, kiểm soát giống và vật tư
-
Tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm vi phạm
Hướng đến phát triển bền vững
Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh ở Cà Mau đã chứng minh hiệu quả về kinh tế và năng suất. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, cần đồng bộ các yếu tố: quy hoạch, kỹ thuật, môi trường và tổ chức sản xuất. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, người nuôi và doanh nghiệp là chìa khóa cho thành công lâu dài của ngành tôm tỉnh nhà.
