Vào mùa lạnh, thời tiết thay đổi đột ngột khiến cá nuôi dễ nhiễm bệnh. Trong đó, bệnh lở loét trên cá là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất. Bệnh làm giảm chất lượng sản phẩm, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho người nuôi.
Nguyên nhân gây bệnh lở loét trên cá
Do virus
Một số tài liệu cho rằng virus là nguyên nhân chính gây bệnh lở loét trên cá. Cụ thể là virus Rhabdovirus – loại virus được phát hiện ở cá nhiễm bệnh trong giai đoạn đầu. Virus này làm suy yếu hệ miễn dịch cá, khiến chúng dễ bị tấn công bởi các tác nhân khác. Ngoài ra, virus Binavirus cũng được phát hiện ở gan cá nhiễm bệnh.
Do nấm
Nấm Aphanomyces invadans là tác nhân chính gây loét, xuất huyết nội tạng và dẫn đến tử vong. Ngoài ra, nấm Saprolegnia spp. cũng thường xuất hiện trong nội tạng cá bệnh.
Do vi khuẩn
Vi khuẩn Aeromonas hydrophila, Pseudomonas spp. là những loài thường được phân lập từ vết loét. Trong đó, Aeromonas spp. là vi khuẩn bản địa, thường trực trong môi trường nước ngọt, có thể gây bệnh khi điều kiện thuận lợi.
Do ký sinh trùng
Một số ký sinh trùng đơn bào như trùng quả dưa, trùng bánh xe, trùng loa kèn, sán lá đơn chủ… khi ký sinh làm tổn thương da cá, tạo điều kiện cho nấm xâm nhập.
Do môi trường
Chất lượng nước kém, nhiệt độ thấp, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, ô nhiễm công nghiệp cũng làm suy giảm sức đề kháng của cá, dẫn đến bệnh lở loét trên cá.
Đặc điểm dịch tễ học của bệnh
Hiện có hơn 100 loài cá có thể nhiễm bệnh lở loét, bao gồm cá nước ngọt, cá nước lợ và cá tự nhiên. Một số loài đặc biệt nhạy cảm gồm cá lóc, cá trôi, cá trê, cá chép… Bệnh lây lan chủ yếu qua dòng nước và có thể nhanh chóng lan khắp ao nếu không xử lý kịp thời.
Thời điểm xuất hiện bệnh thường rơi vào mùa lạnh, khi nhiệt độ nước giảm thấp.
Dấu hiệu nhận biết bệnh lở loét trên cá
-
Cá bỏ ăn, lờ đờ, bơi yếu, thường ngoi đầu lên mặt nước.
-
Da cá sạm đen hoặc xám.
-
Xuất hiện đốm trắng hoặc đỏ ở thân, đầu, vây, đuôi.
-
Các đốm sau đó trở thành vết loét rộng, sâu và xuất huyết.
-
Vết loét nặng có thể ăn sâu đến xương, gây hoại tử cơ.
-
Cá có thể xuất huyết vùng hậu môn.
Phòng ngừa bệnh lở loét trên cá hiệu quả
1. Chọn giống cá khỏe
Ưu tiên giống cá có khả năng kháng bệnh tốt, phù hợp điều kiện ao nuôi.
2. Cải tạo ao trước mỗi vụ
-
Tẩy dọn ao, loại bỏ mầm bệnh tồn dư.
-
Rải vôi CaO định kỳ 2 tuần/lần với liều 2 kg/100 m³ nước để khử trùng, ổn định pH và diệt mầm bệnh.
3. Xử lý cá giống
Trước khi thả, nên tắm cá giống bằng dung dịch NaCl 2–3% trong 5–15 phút để tiêu diệt tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
4. Bổ sung dinh dưỡng
-
Bổ sung vitamin C vào khẩu phần ăn để tăng sức đề kháng.
-
Tránh gây tổn thương cơ học cho cá trong quá trình nuôi.
5. Kiểm soát môi trường ao nuôi
-
Đảm bảo nhiệt độ ổn định.
-
Thường xuyên kiểm tra các chỉ tiêu nước (pH, độ kiềm, amoniac…).
-
Giảm mật độ nuôi khi thời tiết bất lợi.
Bệnh lở loét trên cá là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt vào mùa lạnh. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa là yếu tố then chốt giúp người nuôi chủ động bảo vệ đàn cá, giảm thiểu rủi ro thiệt hại kinh tế.
